Gegevenslek: open brief Referendum

Wat is het referendum?

Elk jaar is er op het zomercongres een algemene vergadering (AV) gericht op voorstellen om ons intern reglement of statuten aan te passen. Op die AV werd er in 2024 onder andere besloten dat JNM veganistisch* zou eten. Concreet zou JNM Nationaal vanaf september 2024 veganistisch worden; de afdelingen zouden in september 2025 volgen. Een belangrijke nuance is dat producten van een lokale bioboer wel nog mochten worden geconsumeerd, net als producten die anders in de vuilbak zouden belanden.

Om deze omschakeling in goede banen te leiden, werd de veganismecommissie opgericht. Zij werkten doorheen dit werkjaar aan manieren om het veganisme laagdrempelig te introduceren. Zo was er de Salatlas, een Euglena-editie vol recepten, en ging de werkgroep op vraag van verschillende afdelingen bij hen langs voor een kookatelier op maat.

Terwijl de werkgroep aan die projecten werkte, werd duidelijk dat een groep JNM'ers zich niet gehoord voelde. Deze JNM'ers waren niet op de AV geraakt en hoorden zo pas laat dat het thema ter sprake zou komen. Bovendien werd er aangehaald dat er slechts weinig JNM'ers op de bewuste AV aanwezig waren, waardoor de stemming niet representatief zou kunnen zijn. Met de intentie om dit maal alle JNM'ers te bevragen, startte een groep afdelingsvrijwilligers een referendum op. Een referendum opstarten is geen licht werk; er moeten maar liefst 176 stemgerechtigde JNM'ers** (ini's en gewone leden) een aan de bondsvoorzitters gerichte open brief ondertekenen. Met dat doel werd de open brief opgesteld en uitgestuurd.

Eens er genoeg handtekeningen zouden zijn, wordt het referendum zelf uitgeschreven, getest en opengesteld. Aangezien ons Intern Reglement of de Statuten weinig details uitspreken***, werden er in samenspraak verschillende afspraken gemaakt. Zo spraken we af hoe lang JNM'ers minstens moeten krijgen om te stemmen, wie welke communicatie uitwerkt en verstuurt, welke communicatiekanalen al dan niet konden worden ingezet... Wat het IR wél impliceert, is dat een referendum niet bindend is. Dat betekent: het moet nog steeds goedgekeurd/bekrachtigd worden op een AV. Wat de uitkomst ook is; er moet dus sowieso een motie (een voorstel tot aanpassing) worden ingediend, waarin de resultaten van het referendum als argument of voorstel tot wijziging van het Intern Reglement dienen.

*Veganistisch eten betekent dat er enkel plantaardig voedsel geconsumeerd wordt. Vlees, eieren, vis, zuivelproducten en honing worden dus van het menu geschrapt. Voor informatie over veganisme, zie JNM.be/veganisme.

**Een referendum kan op twee manieren worden opgestart; er kunnen handtekeningen van 15% van de stemgerechtigde leden worden ingezameld, of er kan in overeenkomst met het Bestuur een referendum worden opgestart. De trekkers kozen bewust voor de handtekeningen, omdat dat dan ook zwart op wit zou aantonen dat het gesprek best heropend wordt.

***Een herwerking van de referendumprocedure stond al even op de planning en wordt dit jaar voorgesteld op het zomercongres.

Wat is er maandag gebeurd?

Het aantal handtekeningen voor het referendum steeg in de afgelopen weken gestaag, tot aan 156. Veel tijd is er echter niet meer; volgens de afgesproken tijdlijn zou het wel eens krap kunnen zijn om nog voldoende handtekeningen te verzamelen. Daarnaast werd het thema uitgebreid en diepgaand bediscussieerd in JNM-context. Er ontstond een polarisatie, en hoewel de open brief werd uitgestuurd met de intentie om een breed gedragen beslissing uit te lokken, werd het soms vooral gezien als sterk "anti-vegan".

Om niet te krap in tijd te zitten, stelden de trekkers van het referendum voor om alsnog met het Bestuur samen het referendum op te starten, in samenwerking met de veganismecommissie. Dit zou ook verdere polarisatie kunnen voorkomen. In aanloop naar die Bestuursvergadering ontstond er miscommunicatie, waardoor de trekkers liever het zekere voor het onzekere namen en nog een grootschalige poging wilden doen om handtekeningen te ronselen.

Die poging werd ondanks tegenspraak van de bevoegde personen in de vorm van een e-mail naar alle ini's en gewone leden uitgestuurd. Bovendien kwamen er bij het versturen van die mail twee fouten kijken. Enerzijds was er geen toestemming gegeven tot de nodige gegevens te gebruiken. Anderzijds waren de mailadressen voor alle ontvangers zichtbaar. Beide feiten gaan in tegen de GDPR-wetgeving. De GDPR-wetgeving bepaalt namelijk dat afdelingen geen toegang hebben tot de gegevens van leden van andere afdelingen. JNM deed dan ook aangifte van die feiten bij de autoriteit voor gegevensbescherming en vindt het jammer dat het zover is gekomen. Wij verontschuldigen ons ook voor enige ongemakken.

Wat zijn de gevolgen?

Dit alles werd besproken op de Bestuursvergadering van 18 juni 2025. Het was een ingewikkeld vraagstuk, maar uiteindelijk kwamen we tot de conclusie dat het Bestuur in het licht van (onder andere) de uitgestuurde mail het referendum niet mee zou opstarten. Dat betekent dat het al dan niet opstarten van het referendum nu definitief zal afhangen van de handtekeningen.

Daarnaast werden er ook sancties besproken en maakten we een duurzaam plan op voor de toekomst, om te voorkomen dat zoiets opnieuw kan gebeuren. De persoon in kwestie handelde alleen heeft zich teruggetrokken uit de verdere organisatie van het referendum.

Het Bestuur verklaarde eveneens de handtekeningen sinds het uitsturen van de oproep-mail ongeldig: de manier waarop deze ingezameld werden, kon niet door de vingers worden gezien. De betroffen personen worden automatisch uitgeschreven van de activiteit. Zij kunnen zich, indien zij dat wensen, opnieuw inschrijven vanaf 20 juni 2025, 13u.

Wat nu?

Over het referendum:

Het referendum kan nog steeds worden opgestart, indien voor 1 juli* alsnog 15% van de stemgerechtigde leden** de open brief ondertekent.

Over vragen en opmerkingen:

We begrijpen dat deze informatie evenveel vragen kan oproepen als beantwoorden. We staan dan ook open voor bezorgdheden, vragen en opmerkingen. Jullie kunnen daarmee terecht bij de bovo's (bovo@jnm.be), of bij het klachtenformulier.

* 1 juli is de deadline die intern werd afgesproken. Enkel zo is er voldoende tijd om het proces verder correct te laten verlopen.

** Op het moment dat de open brief online werd geplaatst in april waren dat er 176, intussen zijn dat er 179.