Natuur én boer verdienen meer
De boerenprotesten zijn al een paar weken een hoofdpunt in het nieuws. Ze komen op straat om verschillende redenen: regelgeving, stikstofproblematiek, oneerlijke prijzen enz. Voor veel van die redenen valt inderdaad iets te zeggen, maar het is jammer dat politici en de agroindustrie natuur(beleid) vaak als schuldige naar voor schuiven. Het is niet natuur of landbouw, het is natuur én landbouw. Want beide verdienen meer. Hier bundelen we informatie en reiken we bronnen aan, waar meer informatie te vinden is.
Natuurgebied versus landbouwgrond
Vorige week vertelde Sammy Mahdi (voorzitter CD&V) dat hij vindt dat natuurverenigingen geen grond meer mogen kopen in agrarisch gebied. Omwille van subsidies door de overheid zouden natuurgebieden de prijzen voor landbouwgrond de hoogte injagen waardoor landbouwers moeilijker grond kunnen kopen. Echter is slechts een kleine fractie van het Vlaamse agrarisch gebied onderhevig aan een natuurbeheerplan. Landbouwgronden in de buurt van natuurgebieden kunnen wel onderhevig zijn aan extra maatregelen. Dit is met een goede reden, landbouwvervuiling is zeer nefast voor de biodiversiteit. Maar daar gaan we later nog op in.
Als we dan kijken naar hoeveel landbouwgrond een andere bestemming krijgt, zien we dat bijna een kwart een groene bestemming krijgt. Dit betekent niet per se dat dit natuurgebied is, een nieuw aangeplant bos valt hier ook onder. Opvallend is dat ongeveer de helft naar de zogenoemde vertuining of verpaarding gaat. Particulieren kopen meer en meer grond voor privé-doeleinden, zoals een paardenweide.
Maar… is dit nu écht het probleem waarvoor landbouwers op straat komen?
Meer info:
Stikstof, hoe zit dat?
Iedereen weet intussen waarschijnlijk wat stikstof is, en dat we er te veel van hebben. In Vlaanderen dwarrelt er ongeveer 25 kilogram stikstof neer per hectare grond. Dat is niet goed. Stikstof zorgt ervoor dat kwetsbare vegetatie verloren gaat. De grond wordt eigenlijk té vruchtbaar. Hierdoor kunnen enkel zeer competitieve planten groeien, bramen of netels zijn zo’n soorten. Heide of veen zijn bijvoorbeeld zeer kwetsbaar voor een overdosis stikstof.
Waar komt al die stikstof vandaan?
De helft van de stikstof die in Vlaanderen neerdwarrelt komt uit Vlaanderen zelf, de andere helft komt van elders binnenwaaien. Het grootste deel van de Vlaamse stikstof is afkomstig van industriële veeteelt. De Vlaamse regering ruziet al sinds 2021 over hoe ze het stikstofprobleem gaat aanpakken. Sinds kort is er een stikstofakkoord. Hierin staan tal van maatregelen waaraan hoofdzakelijk landbouwers moeten voldoen. Zo is er bijvoorbeeld een lijst van rode bedrijven die hun stikstofuitstoot drastisch moeten verminderen en zijn er verschillende vergunningsdrempels. Boeren krijgen het er dus stevig van langs. Maar moet al de schuld bij boeren gelegd worden?
Consumenten kunnen ook naar zichzelf kijken. Want als we minder vlees eten, en er dus minder druk op de (industriële) veeteelt ligt, wordt er ook minder stikstof uitgestoten.
Het is duidelijk dat stikstof ook een enorme druk op de biodiversiteit legt. Landbouw hangt ook samen met biodiversiteit: gewassen worden bevrucht door insecten, en ziektes/plagen krijgen niet de overhand. Een reductie van stikstof is dus niet alleen goed voor de natuur, maar ook voor de landbouw.
Meer info:
foto: Michiel in actie
Wat zegt de boer?
Ondanks het feit dat een derde van de Europese begroting naar landbouw gaat, heeft de doorsnee boer het toch moeilijk. De agro-industrie echter wordt rijker en rijker. Terecht dus dat landbouwers de straat op gaan, en jammer dat beleidsmakers naar oplossingen zoeken die binnen het huidige model passen.
in een model waar het draait om schaalvergroting en zo goedkoop mogelijk.
Waar vroeger een derde van een inkomen naar voedsel ging, gaat er nu gemiddeld maar een tiende naar voedsel. Als je weet dat een boer appelen aan 0,25 euro verkoopt aan opkopers en dezelfde appelen aan 2,5-3 euro in de winkel liggen, besef je dat er iets niet klopt aan het systeem. Waar is die 2 euro naartoe? Het is duidelijk dat het hedendaagse systeem scheef zit. Korte keten kan een oplossing zijn, maar die omschakeling is niet voor elk landbouwbedrijf mogelijk. Voor supermarkten zou de keuze voor lokaal voedsel ook logisch moeten zijn! De prijs die boeren nu krijgen symboliseert ook het gebrek aan waardering dat ze voelen. Waardering die ze dubbel en dik verdienen. Veel boeren zijn nu slachtoker van het systeem dat de afgelopen jaren door de politiek en agrolobby in leven gehouden werd.
We belden ook eens met Michiel De Koster, JNM’er op pensioen en nu gepassioneerd bioboer. Hij brengt veel begrip op voor de protesten. Als grootste oorzaak ziet hij vooral een falend landbouwbeleid. “De agro- industrie pushte boeren jarenlang om te groeien, wanneer de overheid met restricties komt, is het logisch dat er kwaadheid is. Veel boeren moesten investeren in groei om rendabel te blijven. Dit lijkt nu weggegooide moeite”. Een andere oorzaak is het gebrek aan waardering. “Wanneer een boer zich gewaardeerd zou voelen en een eerlijke prijs zou krijgen had er constructiever rond stikstof- en natuurdossiers samengezeten kunnen worden” vervolgt Michiel. Veel boeren zouden graag hagen of knotwilgen planten, maar elke vierkante meter grond moet in het huidige systeem geld opbrengen.
Zelf heeft Michiel ook het stikstofdossier gevoeld. De boerderij waar hij werkt, wilde uitbreiden van 500 naar 1500 kippen op een grond van 26ha. Korte-keten, met voedsel van eigen grond en biologisch. Ze kregen echter geen vergunning. Vlaanderen heeft een soort van kippenstop - los of het al dan niet biologisch is – om de stikstofuitstoot te beperken. Het project van de boerderij mocht hierdoor niet doorgaan, ook al was het een ecologisch biologisch project. Dat is zuur om te slikken. Al snapt Michiel ook wel waar het stikstofdecreet vandaan komt. Boer en natuur kunnen samengaan, maar het huidige systeem maakt dit onmogelijk. We kunnen hier nog lang over uitweiden (interessant trouwens), maar dit houden we voor een volgend Euglena-artikel of een soirée.
Meer info:
Natuur onder druk
De huidige discussie wordt vooral in politieke achterkamers gevoerd. Zo wordt er vanuit o.a. CD&V grote druk uitgeoefend om het natuurbeleid af te slanken. Natuurpunt spreekt van “het natuurbeleid met 30 jaar terug in de tijd draaien”. Zo zou het stikstofakkoord opnieuw onderhandeld moeten worden en ligt er een voorstel op tafel om 750 000 ha grond als puur agrarisch gebied te bestemmen. Regelgeving die sinds de jaren 90 van kracht is komt onder zware druk te staan. Het jammer dat natuur als zwarte piet gezien wordt, en er niet verder naar de fundamentele oorzaak gekeken wordt. Er moet opgelet worden dat er niet toegeven wordt aan bepaalde politiekers, die natuur en boer als twee kampen aan het uitspelen zijn. Hopelijk kan er op termijn constructief aan tafel gezeten worden voor een breed gedragen systeem oplossing! Natuur én boer verdienen meer!
Meer info:
Wil je hier mee iets rond doen? Stuur simon.vandepitte@jnm.be een mailtje!
Foto's: Pixabay