Game On! – Duik in het erfgoed van jouw afdeling
Game On! Erfgoeddag 2025, die plaatsvindt op zondag 27 april, staat volledig in het teken van spel en beweging. Dit is hét moment om het rijke erfgoed van jouw afdeling te verkennen en de erkenning van de jeugdbewegingen in Vlaanderen als immaterieel erfgoed in de kijker te zetten. Nergens zijn jeugdbewegingen zo groot en populair als in Vlaanderen. Het is een kenmerk van onze samenleving, het zit in onze cultuur ingebakken. Jeugdbewegingen zijn springlevend cultureel erfgoed. Wil je als JNM’er of JNM-afdeling graag met dat erfgoed aan de slag? Check dan deze tips, of laat jouw inspiratie de vrije loop en doe iets helemaal out-of-the-box!
Tip 1: Zet een originele tentoonstelling op poten
Een tentoonstelling met thema ‘spelen’ rijmt volledig met thema Game On! Breng je verhaal tot leven met sprekende stukken. Foto’s, spelattributen van vroeger en nu, een fiets, de klank van waterspelletjes ... niets is te gek! Goede stukken werken als een springplank naar het verleden en helpen herinneringen op te wekken bij bezoekers. Ludieke opstellingen maken je tentoonstelling uniek en verrassend. Hang foto’s op aan wasdraden of de touwen van een tent, plaats attributen op rekken uit het materiaalkot, enzovoort. De locatie spreekt voor zich: niets beter dan een tentoonstelling in de eigen jeugdbewegingslokalen. Je tentoonstelling aantrekkelijk maken voor oud én jong? Voeg een interactief element toe. Laat bezoekers bv. de juiste naam van een spel hangen bij de foto van dat spel of bij het spelmateriaal. Aan de uitgang van de tentoonstelling kan je de bezoekers een soort gastenboek laten invullen in de vorm van een vriendenboekje. Wie zijn ze? Wat is of was hun favoriete spel op de jeugdbeweging? Nadien kan je alle formulieren bundelen tot een mooi aandenken of boekje.
Gesjorde constructie voor de tentoonstelling van 50 jaar KSA Herdersem © KSA Herdersem
Tip 2: Breng het verleden tot leven via een erfgoedspel
Organiseer als jeugdbeweging een publieke doe-activiteit en maak komaf met het stoffige karakter van erfgoed. Speel levende Cluedo met personages uit het jeugdbewegingsverleden, gebruik oude spelattributen als moordwapens en ga op zoek naar locaties waar verhalen en tradities aan verbonden zijn. Of test de kennis over het jeugdbewegingsverleden tijdens een zelfgemaakte versie van Trivial Pursuit. De vragen kunnen gaan over spelen uit het verleden, maar ook over het heden. Zo sla je de brug tussen tradities en vernieuwingen. Die spelvormen zijn lang niet de enige mogelijkheden. Met een beetje creativiteit kan je van ieder spel een erfgoedspel maken, denk ook aan bosstratego, zoektochten, een tienkamp ... Een duik in het verleden hoeft dus geen saaie bedoening te zijn. En welke jeugdbeweging is er nu beter in spellen maken dan JNM?!
Tip 3: Organiseer muziek,- vendel- of wimpelevenementen voor jong én oud
Game On!, dat staat niet alleen voor spel, want ook sport, techniek en vaardigheid staan centraal. KLJ heeft bijvoorbeeld vlaggenwimpeltechnieken die doorheen de tijd geëvolueerd zijn, en Chiro heeft muziekkappellen (wat dat precies zijn, blijft voor ons ook een mysterie 😊). Zijn de technieken geëvolueerd ten opzichte van vroeger? Zijn sportfeesten vandaag nog hetzelfde als vijftig jaar geleden? Door jong en oud samen te brengen kan je daar veel over bijleren! JNM heeft misschien geen vlaggenwimpelwedstrijden of muziekkappellen, maar hé, wij hebben wel sportwedstrijden! Denk maar aan de Koers-AV. Ook op congres werd er regelmatig wel eens gekoerst. En samen musiceren, dat doen we ook al jaar en dag, met het Barbertje in de hand. Maar of we nog steeds dezelfde liedjes zingen, en of we nog steeds op dezelfde muziek dansen, dat is een goede vraag. En aan wie kan je die beter stellen dan aan een oude sok van de jaren stilletjes?
Ook op het gouden jubileum van JNM Brugge werd er gedanst! © Kobe Verstraete
Tip 4: Ga na hoe vaardigheden en technieken evolueerden
Sjorren, oriënteren, survival, bushcraft, EHBO, beheerwerken ... het past allemaal onder de noemer techniek of vaardigheid. Veel jeugdbewegingen doen tegenwoordig aan sjorren, droppings enzovoort, maar dat was niet altijd zo. Wist je dat de Chiro bij haar ontstaan niet mocht sjorren en geen overlevingstechnieken aanleerde om de vrede met de Scouts te bewaren? Vandaag zit dat helemaal anders, het is daarom voor elke jeugdbeweging boeiend om te leren over de eigen geschiedenis van vaardigheden en technieken. Hoe chaotisch of gestructureerd verliepen beheerwerken vroeger, en zaten we toen op andere locaties dan nu? Gebruikten we dezelfde technieken? Organiseer eens een activiteit oud-JNM'er en zoek het uit.
Tip 5: Organiseer een retrospelactiviteit met jong en oud
Jong geleerd is oud gedaan. Laat verschillende generaties oud-leiding de spelregels uit hun tijd uitleggen tijdens een retrospelnamiddag of -avond voor heel de buurt. Wie weet doe je er als afdeling zelfs inspiratie op om oude spelen terug te gaan gebruiken of in een nieuw jasje te steken. Het biedt kansen om te reflecteren over de verschillen en overeenkomsten tussen oude en nieuwe spelen. Nu al benieuwd naar de spelen van vroeger? Kijk alvast eens naar de retro-spelfiches van de Chiro. JNM Nationaal organiseerde een 8-tal jaar geleden eens een winteravond, waarbij verschillende oude sokken werden uitgenodigd om verhalen te vertellen over hoe het HB er vroeger uitzag. Gezellig én leerrijk, en ook jouw afdeling kan zo'n avond op poten zetten.
Tip 6: Maak een tijdscapsule voor de toekomst
Veel tips gingen over leren uit het verleden: hoe zag JNM er vroeger uit? Welke activiteiten waren vroeger populair? Niet enkel het verleden is belangrijk, want activiteiten van vandaag zijn het erfgoed van morgen. Laat leden samen een tijdscapsule aanleggen die kan dienen als toekomstig “erfgoedarchief”. Welke activiteiten organiseren jullie vandaag vaak? Spelen jullie een originele variant op een bestaand spel? Schrijf het op en bewaar het voor de volgende generatie. Wie weet kan je de tijdscapsule op een Erfgoeddag ver in de toekomst weer bovenhalen en gebruiken! Let wel op dat de tijdscapsule de tijd kan trotseren, anders is het een verloren moeite! Verpak je tijdscapsule in zuurvrij zijdepapier i.p.v. in krantenpapier of plastic. Bewaar de capsule in een donkere en niet-vochtige ruimte, de kelder die elk jaar wel eens overstroomt is dus geen goede locatie! Zelf geen goede bewaarplek? Hoor eens bij de lokale heemkundige kring, wie weet kunnen zij je verder helpen! Maak een officieel moment van de overhandiging of het opbergen van de tijdscapsule, en laat leden getuigen over waarom ze hun activiteiten en eventueel bijhorende objecten willen bewaren voor de toekomst.
