Bestuurspost stuurgroep nieuwe beleidsnota

Deze bestuurspost werd eind mei geschreven, maar tegen het congres zal er weer een heleboel gebeurd zijn in beleidsnotaland. De laatste updates (en volledige info over het proces), vind je zoals altijd hier: jnm.be/2030

Het democratisch proces

“Het is een resultaat van een hevig denkproces, ook al lijkt het niet zo.” - Anoniem

Naar goede gewoonte beginnen we onze bestuurspost met een korte recap over wat een beleidsnota nu eigenlijk is. De beleidsnota is een document waarin wij als jeugdbeweging ons beleid voor de komende vijf jaar uit de doeken doen. Het zet onze algemene missie en visie om in concrete doelstellingen: hoeveel piepers willen we elke zomer op kamp, hoeveel activiteiten organiseert nationaal elk jaar, wat doen we rond natuurstudie... We doen dit niet enkel om subsidies te krijgen van de overheid, maar ook zodat we voor onszelf graag de denkoefening maken welke richting we met JNM uit willen.

De huidige Beleidsnota loopt tot 2025. Toch moeten we in december 2024 de volgende beleidsnota af hebben, voor de periode 2026 tot 2030. Deze beleidsnota wordt geschreven voor de stuurgroep, een kleine bende JNM’ers, gaande van jonge afdelingsvrijwilligers tot oude zakken (jaja, Lore praat over zichzelf).

Op de start van het werkjaar, nazofé, hebben we jullie beloofd dit proces goed op te starten en ervoor te zorgen dat de nieuwe beleidsnota zo breed mogelijk gedragen wordt. Dat is dan ook precies waar we ons dit jaar mee bezig gehouden hebben!

We focussen ons in deze bestuurspost voornamelijk op hoe we ervoor gezorgd hebben dat zoveel mogelijk mensen betrokken werden in dit proces. Per “doelgroep” geven we een omschrijving hoe we hun input lieten geven. Meer informatie kan je hier lezen: www.jnm.be/2030

JNM’ers

Dit klinkt heel logisch en misschien niet zoveel zeggend, maar we hebben geprobeerd zoveel mogelijk JNM’ers inspraak te geven. Dit gebeurde via de enquêtes, die werden uitgestuurd in december 2023. We hadden verschillende vragenlijsten, voor piepers (in te vullen met hun ouders), ini’s, gewone leden, oude sokken en JNM-ouders. Voor de gewone leden was de enquête opgesplitst voor vrijwilligers en mensen die in hun afdeling actief zijn. Maar liefst 422 mensen namen de moeite om hun mening met ons te delen. Nogmaals bedankt daarvoor! Met al deze input konden we de basis leggen voor verdere denkmomenten.

Afdeling(svrijwilligers)

Afdelingsleden en –vrijwilligers hebben massaal de enquêtes ingevuld, waardoor we wel een goed zicht kregen op hun bezorgdheden. Daarna was het even (te) stil tussen ons en de afdelingen. We hadden gehoopt dat we meer afdelingsvrijwilligers konden betrekken bij onze beleidsdag of het filocafé, maar dat is niet zo goed gelukt... Dit lag vooral aan het feit dat wij als stuurgroep telkens pas fase per fase konden plannen, waardoor deze data te laat door werden gecommuniceerd aan afdelingen. Die hadden vaak al activiteiten gepland en hebben het in het algemeen natuurlijk al druk genoeg... Dit zorgt er wel voor dat we nu al met iets concretere en diepgaandere vragen naar afdelingen kunnen stappen, in plaats van weer gelijkaardige vragen te stellen als in de enquête.

We zijn ons nu verder aan het focussen op de afdelingen: we gaan voor het congres nog langs bij een 5-tal afdelingen (zowel geografisch, als naar grootte en band met Nationaal gespreid) en we praten nog met enkele RAC’ers. Ook tijdens het congres organiseren we (samen met de AOP, afdelingsondersteuningsploeg) een inputsessie rond onze afdelings-doelstellingen. Hierin gaan we echt concrete acties en indicatoren proberen vastleggen. Bij deze, sluikreclame om af te komen. ;)

Externen

We hebben als JNM enkele externe partners. Denk bijvoorbeeld aan Natuurpunt waar we vaak mee samenwerken, maar ook aan andere jeugdbewegingen. Via de nieuwjaarskaartjes die JNM jaarlijks rondstuurt, vroegen we feedback aan organisaties waarmee we regelmatig samenwerken. Hierop kwam niet zoveel reactie, maar die dat we kregen was waardevol. En Natuurpunt weet ons altijd wel te vinden om spontaan feedback door te geven.

Personeel

In het eerste semester organiseerden we een focusgesprek met het personeelsteam. Deze werken namelijk dagelijks rond de doelstellingen volgens de beleidsnota en hebben een heel eigen visie van wat goed loopt en wat niet. De nadruk lag in dit gesprek lag vooral op de algemene werking van JNM. Uit dit gesprek kwam heel wat nuttigs en zo konden we al wat grote uitdagingen filteren waar we verder in het proces meer op in moeten zetten.

In de toekomst gaan we nog wel vaker terugkoppelen naar het personeel. Nadat we onze doelstellingen hebben afgeklopt, willen we namelijk zeker zijn dat al onze acties en indicatoren effectief haalbaar zijn.

Nationale vrijwilligers

In ons proces is er een nauwe samenwerking en extra focus op de nationale vrijwilligers. Dit omdat het voornamelijk deze vrijwilligers zijn op wie de beleidsnota een invloed heeft: we leggen hun heel specifieke (en soms moeilijk haalbare) doelstellingen op.

Ook zij konden in de eerste plaats in de enquêtes hun mening delen. Om nadien tot echt concrete en werkbare ideeën te komen werden deze nationale vrijwilligers naast alle andere JNM’ers gevraagd om mee na te komen denken op een beleidsdag. Hier bespraken we de uitdagingen waarop we in de nieuwe beleidsnota willen focussen en koppelden we hier strategische doelstellingen aan.

Op de beleidsdag kon nog niet elke discussie uitgeklaard worden. Om de hete hangijzers te bespreken, organiseerden we een filocafé. De eerlijkheid gebiedt ons om te zeggen dat hier niet heel veel volk naartoe kwam. Toch hebben we met de stuurgroep en nog een paar extra JNM’ers inhoudelijk kunnen praten over bijvoorbeeld gebiedsdekkendheid, de rol van het HB en standpunten. Dit was nodig om verder de doelstellingen te kunnen inkleuren, maar we komen op de concrete punten nog terug op het congres, zodat iedereen input kan geven.

AV

Tenslotte nog iets meer informatie over hoe we de AV betrokken hebben, want het is natuurlijk voor jou als stemgerechtigde op de AV dat we deze bestuurspost schrijven. De AV van JNM heeft de ultieme zeggenschap over onze beleidsnota, dus het is belangrijk dat we jullie meekrijgen in ons denkproces en regelmatig al eens een update laten stemmen.

Alles begon natuurlijk in oktober 2023, wanneer jullie de stuurgroeptrekkers (de verantwoordelijken) hebben goedgekeurd. Zo konden we aan de slag om heel dit democratisch proces op gang te trekken. Hier vroegen we ook om input voor onze missie & visie.

Op de Koers-AV in maart 2024 is deze missie & visie gestemd en goedgekeurd. We organiseerden die dag ook een sessie rond democratie en participatie én we hebben onze 8 strategische doelstellingen voorgelegd aan jullie. Deze werden, met de nuance dat de bewoording nog kon wijzigen, goedgekeurd.

Op het congres zullen we net zoals elke ploeg ons beleid verdedigen. Op de AV zelf, zullen we ons voornamelijk focussen op het democratisch proces dat we doorlopen hebben en hoe we ervoor hebben proberen zorgen dat iedereen input kon geven. Verder in deze bestuurspost staat ook een korte samenvatting van enkele tendensen in het beleid: wat is hetzelfde gebleven dan de huidige beleidsnota, wat is anders, wat waren focuspunten... Voor wie ook graag inhoudelijker op thema’s in wil gaan, worden er voor de AV’s inputsessies georganiseerd.

En verder: onze stuurgroep

Wat je hierboven kan zien is al heel wat... Maar zelfs daartussen zat onze fantastische stuurgroep niet stil: al deze informatie moest ook goed verwerkt worden en we hebben veel proberen inzetten op de communicatie van ons proces. Dat zorgde voor de nodige druk op de stuurgroep: we zaten 2-wekelijks samen om alles onder controle te kunnen houden (wel niet altijd met de hele ploeg) om input te verwerken en denkmomenten voor te bereiden. We hebben ons best gedaan om het ook leuk te houden voor iedereen, maar dat was ook niet altijd gemakkelijk, door de zware druk die er op onze schouders rustte. We lopen enkele fasefeestjes achter (oeps). Dit proberen we tegen het congres wel goed te maken!

Nog een kort toekomstbeeld om mee af te sluiten

Na het congres zitten we in de laatste fases! Concreet moeten we ervoor zorgen dat we voor elke doelstelling weten hoe we dit willen bereiken en hier concrete acties en indicatoren aan verbinden: hoe gaan we dit doen, binnen welke termijn... Dit gaan we niet zelf verzinnen: we nemen de input van op het congres mee, maar bespreken dit ook met de ploegvoorzitters en personeelsleden: de nieuwe en hopelijk ook nog diegenen van dit jaar. Die kunnen beter inschatten wat haalbaar is of niet.

Na het congres zal er ook wat vergaderd worden met enkele financieel sterke koppen om te berekenen hoeveel geld we nodig hebben om onze dromen die in de beleidsnota staan nu ook daadwerkelijk in realiteit te gaan kunnen uitvoeren. Het is ook van groot belang dat we in dit denkproces ook personeelstijd op acties gaan plakken want dan pas worden zaken concreet.

Wanneer dit alles afgerond is, begint het werk voor anderen, tijd voor het nalezen! Dit gebeurt door het bestuur, externen, (ex-)personeelsleden, en een redacteur. Zodra dit proces is voltooid, zal de lay-out worden verzorgd. En dan gaat de beleidsnota de bus uit.

Het 'beleid' in beleidsnota

We willen jullie vooral meenemen in het democratisch proces, maar dat betekent natuurlijk niet dat we jullie niet al een sneak peek willen bieden in de inhoudelijke keuzes die we tot hiertoe maakten. Waar leggen we de nadruk op, wat is er anders dan in de nieuwe beleidsnota, wat blijft er net hetzelfde? Jullie ontdekken het hier!

Aantal strategische doelstellingen en volgorde

In de huidige beleidsnota zijn er 7 strategische doelstellingen. In de nieuwe beleidsnota worden dat er 8. Veel SD’s blijven gelijkaardig aan die van de vorige beleidsnota, waar we proberen verder te bouwen op wat er al ligt en zo de uitdagingen nog beter aan te pakken. De achtste SD draait rond de link tussen afdelingen en JNM Nationaal, en het participatieve karakter van onze jeugdbeweging, dat niet enkel voor nationale maar ook voor lokale vrijwilligers en leden gegarandeerd moet worden. Zo hebben we dus niet één, maar twee doelstellingen die sterk focussen op afdelingsondersteuning. Hopelijk met resultaat!

Net zoals in de vorige beleidsnota maken we een onderscheid tussen kern- en ondersteunende doelstellingen. Kerndoelstellingen weerspiegelen onze basiswerking. Dat is waarvoor we willen gaan. Ondersteunende doelstellingen zijn eerder een middel om de kerndoelstellingen te bereiken, en zien we dus niet als een einddoel op zich, maar wel als een essentiële stap om één of meerdere einddoelen te bereiken. In de vorige beleidsnota waren de kerndoelstellingen onze afdelingen, het inhoudelijk karakter van JNM, en de jeugdwerking (dus: onze activiteiten en kampen, en al onze “standaard” jeugdbewegingsdingen). Nu ziet de verdeling eruit als volgt:

KERNDOELSTELLINGEN

JNM staat inhoudelijk sterk en zet natuur- en milieuthema’s op de maatschappelijke agenda

JNM is een labo voor een duurzaam vrijwilligersengagement

Jongeren organiseren kwalitatieve activiteiten en kampen en zijn hierin ondersteund

Iedere jongere vindt bij JNM een ontmoetingsplek rond natuur en milieu

JNM heeft stabiele afdelingen

ONDERSTEUNENDE DOELSTELLINGEN

Communicatie versterkt de interne werking en vergroot de naamsbekendheid van JNM

Een goede band tussen afdelingen en JNM nationaal versterkt de participatiecultuur binnen JNM

JNM versterkt zijn organisatorische wortels

We breiden de kerndoelstellingen uit met twee extra thema’s, nl. verbinding/ontmoeting (en daarbij ook inclusie en verbreding van de beweging) en duurzaam vrijwilligersengagement. Dat laatste is een opvallende keuze: in de beleidsnota 2022-2025 (de vorige/huidige beleidsnota) werd hier namelijk zeer bewust een ondersteunende doelstelling van gemaakt. Er woedt binnen JNM al enkele jaren een discussie over vrijwilligersengagement als doel op zich. JNM wil een leerschool zijn en jongeren de kans geven om te experimenteren en verantwoordelijkheidsgevoel uit te bouwen. Falen hoort hierbij en is een deel van de leerervaring. In het vorige beleidsnotaproces kwamen we tot de conclusie dat we het belangrijker vinden dat onze afdelingen, onze inhoudelijke expertise en onze jeugdwerking overeind blijven, dan dat vrijwilligers leerkansen krijgen. Deze visie liet toe om een aantal ondersteunende taken die traditioneel bij vrijwilligers liggen bij gebrek aan vrijwilligers door personeel te laten uitvoeren. In de nieuwe beleidsnota wordt er deels teruggekomen op deze keuze, en zien we deze laboratorium- en experimenteerfunctie van JNM als essentieel deel van onze identiteit. Dat betekent niet dat we die rol noodzakelijk boven het overeind blijven van onze afdelingen stellen, of boven het uitbouwen van onze inhoudelijke kennis, maar wel dat JNM niet JNM zou zijn zonder de specifieke personeel-vrijwilligersverhouding en vrijwilligersbeweging die er heerst, en dat we dit daarom onmogelijk kunnen zien als een middel om andere doelen te verwezenlijken.

Waar er in de vorige beleidsnota heel bewust een nummering werd toegekend aan de SD’s, waarbij nummer 1 belangrijker was dan nummer 7, is dat in de nieuwe beleidsnota (voorlopig toch!) niet meer het geval. Alle kerndoelstellingen vinden we onderling even belangrijk, alle ondersteunende doelstellingen ook. Uiteraard kunnen we niet alles op dezelfde hoogte layouten en printen en zullen dus sommige SD’s hoger staan dan anderen. We vermelden in de toelichting dat dit geen inhoudelijke keuze weerspiegelt.

Verbreding van enkele SD’s

Enkele SD’s blijven in essentie behouden, maar krijgen wel een andere (of extra) hoofd- of bijfocus. Zo focust de SD rond inhoud deze keer veel sterker op standpuntbepaling en het naar buiten treden als JNM. We merken hiervoor een bijzondere aandacht sinds het conflict in Gaza. JNM’ers zijn verdeeld: moeten we ons hierover uitspreken of niet? Ligt dit te ver van onze kernwaarden, of is de link eigenlijk vanzelfsprekender dan gedacht? Het debat legt diepere pijnpunten bloot. Het is erg moeilijk om als JNM gedragen standpunten in te nemen op een efficiënte manier (waarbij actueel en snel zijn van essentieel belang is). Hierdoor missen we vaak de boot. We nemen ons voor om duidelijkheid te creëren en om ook afdelingsvrijwilligers optimaal te betrekken in discussies rond standpunten. Doen we dat niet, dan zullen verschillende afdelingen op zichzelf naar buiten komen, wat ook weer nadelen heeft. Wordt vervolgd!

Ook de SD rond communicatie krijgt een inhoudelijke makeover, met een veel sterkere focus op naamsbekendheid en promo. We kunnen namelijk als JNM mooie tijdschriften hebben, een goed functionerende website, en een vlotte interne communicatie, maar als we niet inzetten op bredere maatschappelijke bekendheid, zullen we tegen dezelfde problemen blijven aanlopen. Veel JNM-vrijwilligers leren JNM pas laat kennen en missen zo een bloeiende piep- en inicarrière. Afdelingen hebben een te kleine iniwerking en zo op termijn ook een te klein bestuur. Andere organisaties zoals Natuurpunt beginnen op eigen houtje gelijkaardige initiatieven op te zetten, omdat er te weinig aanbod is en afdelingen te klein of te ver weg zijn. Willen we dit veranderen, dan moeten we echt meer promo voeren op lokaal niveau, en van JNM een sterk merk maken op bovenlokaal niveau. Niet simpel, maar wel essentieel voor ons voortbestaan als jeugdbeweging. Vertel het voort, zou ik zeggen. ;)

De hete hangijzers

Een aantal knopen werden doorgehakt, maar sommige beslissingen blijven moeilijk. Zo is er veel discussie over of JNM moet inzetten op gebiedsdekkendheid, en dus op de oprichting van nieuwe afdelingen en kiemwerkingen, of vooral moet focussen op bestaande afdelingen, die het nu ook niet allemaal even makkelijk hebben. Het ene sluit het andere zeker niet uit, maar één ding is duidelijk: willen we voor gebiedsdekkendheid gaan, dan moeten we dat écht met volle energie en kracht doen. Dat betekent dat hier extra personeelstijd (en extra subsidies) tegenover moeten staan, dat we kritisch onder de loep moeten nemen hoe we momenteel nieuwe afdelingen opstarten, dat we moeten kijken naar nieuwe en bestaande samenwerkingsverbanden om onze ambitie tot groei ook waar te maken, en dat we vooral ook ons oor te luisteren moeten leggen bij verenigingen die wel een sterk succes hebben in gebieden zoals bv. Limburg, waar JNM traditioneel moeilijk van de grond komt. Een uitdaging, maar een nieuwe beleidsnota mag natuurlijk ook wat ambitie aan de dag leggen. Dat stelt ons in staat om als vereniging niet enkel ter plaatse te blijven trappelen, maar ook echt te verbeteren en te groeien. Alleen zo zullen we twee beleidsnota’s verder eens tot een écht vernieuwend doelstellingenkader kunnen komen: als de uitdagingen veranderen, wijzigen de oplossingen en doelen ook. Voorlopig is dat nog toekomstmuziek. Maar wij zijn ervan overtuigd dat we in de komende 5 tot 6 jaar heel wat kunnen verwezenlijken met übergeëngageerde JNM’ers zoals jullie!