Groepsgesprek over grenzen

Inleiding

Het thema grenzen en grensoverschrijdend gedrag boeit iedereen, maar er wordt te weinig over gesproken en gedaan. Door een gesprek hierover in gang te zetten, kan je daar als leiding verandering in brengen, en zo een veilige sfeer en open communicatie in de groep bevorderen.

Dit kan vooral werken in groepen waarin de leden elkaar al wat kennen en er wat onderling vertrouwen is.
 

DOEL

Het doel is om de groepsleden

• te doen nadenken: over hun eigen grenzen en die van anderen, over hoe ze die zelf kunnen aangeven en herkennen bij anderen, hoe ze kunnen reageren op grensoverschrijdend gedrag en hoe dit voorkomen kan worden

• inzicht te geven in verschillende soorten grenzen en grensoverschrijdend gedrag
   

VERLOOP  

Je kan dit gesprek initiëren wanneer je wil: al dan niet gepland. Idealiter wacht je een moment af waarop de groep al gezellig ontspannen samenzit, wanneer ze elkaar al wat kennen en vertrouwen. Pakweg een 3e avond aan het kampvuur na het dessert, bijvoorbeeld. 

Het is niet per se nodig dat je het gesprek inleidt en kadert. Dat zou er net voor kunnen zorgen dat het geforceerd en ongemakkelijk gaat voelen. Je kan simpelweg beginnen met het stellen van vragen in de groep. Het kan wel goed zijn dat je medeleiding weet dat het gesprek eraan zit te komen, zodat je er niet alleen voor staat om dit gesprek op gang te trekken en te sturen. Wanneer je vragen begint te stellen, komen er hopelijk vanzelf reacties en vragen terug vanuit de groep, en ontplooit het gesprek zich spontaan. Mogelijks gebeurt dit niet en is het nodig dat de leiding het gesprek wat blijft trekken. Als je aanvoelt dat de groep dit gesprek op dit moment niet ziet zitten, laat je het misschien best vallen en kan je het later opnieuw proberen. 

Probeer niet te strak vast te houden aan een bepaald vooraf opgesteld gespreksverloop en vooral in te zetten op een comfortabel aanvoelend en boeiend gesprek. Door het stellen van open vragen kan je enigszins vermijden dat je door je vraagstelling de antwoorden al stuurt. Het kan voor jongere leden heel interessant zijn om de ervaringen van oudere leden te horen. Ook leiding mag dus participeren, maar probeer om ook de jongeren leden te laten meedenken. Probeer om ook gericht naar de mening van de stillere groepsleden te vragen, en de meer verbaal aanwezige leden attent te maken op de ruimte die ze innemen in het gesprek. Het is belangrijk dat het gesprek veilig aanvoelt voor iedereen, verplicht dus niemand om te spreken als ze dit niet willen. 

MOGELIJKE VRAGEN, TER INSPIRATIE

Hier enkele mogelijke vragen, ter inspiratie. Probeer niet te strak vast te houden aan een bepaald vooraf opgesteld gespreksverloop en vooral in te zetten op een comfortabel aanvoelend en boeiend gesprek. 
Het kan verstandig zijn om de meer intieme vragen te houden voor wanneer het gesprek al op gang is gekomen. Als je hier meteen mee begint kan dat intrusief overkomen. 

Ben jij al eens getuige geweest van grensoverschrijdend gedrag?
Wat was de situatie toen?
Hoe heeft die persoon toen zijn/haar grens proberen aangeven?
Wist de persoon dat die de grens van de ander aan het overtreden was, denk je?
Hoe heb jij of hebben anderen toen gereageerd? 
Hoe zouden de anderen erop reageren? 
Zou je de hele situatie achteraf gezien anders hebben aangepakt? Hoe dan?

Wat vind jij grensoverschrijdend? 
Wat vind jij wel nog kunnen? 
Wanneer gaat het te ver? 
Zijn de anderen het daarmee eens?
Welke soorten grenzen zijn er zoal, volgens jullie? (Denk verder dan seksueel: fysiek/verbaal geweld, breder rond lichamelijk contact, ... kan ook gaan over humor, hygiëne, pestgedrag, groepsdruk, drank en drugs, ...)
Hoe zou jij reageren als je iets ziet gebeuren dat je niet vindt kunnen? 

Hoe zou jij je grenzen aangeven? 

Hoe zou jij ervoor zorgen dat jij iemands anders grenzen herkent, of zeker niet overschrijdt? 
Is dit iets waar jij bewust mee bezig bent? 

Heb jij ooit al eens het gevoel gehad dat iemand jouw grenzen overschreed?
Wist jij op dat moment dat je grens daar lag?
Hoe heb jij je grens toen proberen aangeven?
Denk je dat de andere op dat moment wist dat die jouw grens overschreed?
Hoe heb jij hierop gereageerd?
Hoe reageerden anderen daarop?
Met wie heb jij hier al over gepraat?
Zou je de hele situatie achteraf gezien anders hebben aangepakt? Hoe dan?

Heb jij ooit al eens het gevoel gehad dat jij iemands grenzen hebt overschreden?
Wist jij op dat moment dat die grens daar lag?
Hoe heeft de ander die grens toen proberen aangeven?
Hoe heeft die persoon daar toen op gereageerd?
Hoe reageerden anderen daarop?
Hoe ben jij hier achteraf mee omgegaan?
Met wie heb jij hier al over gepraat?
Zou je de hele situatie achteraf gezien anders hebben aangepakt? Hoe dan?

Vinden jullie dit een belangrijk thema? 

Hoe denken jullie dat grensoverschrijdend gedrag voorkomen kan worden? 
Wie of wat denken jullie dat hiervoor kan of moet zorgen?

Denk je dat grensoverschrijdend gedrag veel voorkomt binnen de JNM? Waarom wel/niet?
Vind je dat JNM hier genoeg mee bezig is? 
Wat zou JNM nog kunnen doen om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen, of om hier goed mee om te gaan? 

Wie kent er de API's binnen JNM?
Wie weet wat zij doen? (Weet je het zelf niet? Check dees!! https://www.jnm.be/bestuur/jnm-als-organisatie/aanspreekpunt-persoonlijke-integriteit )
Wat vinden jullie van het idee van API's?

Je kan ook op voorhand grensoverschrijdende situaties uitdenken en vragen aan de groep wat zij ervan denken: grensoverschrijdend of niet, goede reactie of niet, ...
 

KADERING

De vragen hierboven gaan in op 3 perspectieven: die van

• de persoon van wie de grenzen worden overschreden

• de persoon die de grenzen van iemand anders heeft overschreden

• de persoon die getuige is van een situatie waarin iemands grenzen worden overschreden

Je kan de vragen toespitsen op verschillende 'soorten' grenzen: fysiek, verbaal, seksueel, sociaal (groepsdruk), ... het kan evengoed over bvb dooprituelen, machtsmisbruik, pestgedrag of humor gaan

INKLEDING VAN HET SPEL

Niet per se nodig, maar het kan bevorderlijk zijn om te zorgen voor een comfortabele en veilige omgeving (warm, niet te fel verlicht, niet te veel lawaai en prikkels, een vuur om in te staren, ...)
 

VARIATIE(S) HIEROP

Groepsgesprekken kunnen over alles, en je kan het op nog 1001 andere manieren over dit thema hebben!

• met kaartjes met vragen/situaties

• in een speed-date constellatie waarbij leden per 2 een vraag/situatie bespreken en daarna doorschuiven

Go loose, chocolate moose